Vape, snus en waterpijp
Scholierenmonitor

Vape of e-sigaret

Op deze pagina staan cijfers van 2023 over het percentage leerlingen van 12 tot en met 16 jaar dat ooit, in de laatste maand of dagelijks een vape of e-sigaret gebruikt. Ook beschrijven we verschillen tussen groepen en geven we meer informatie over hoe scholieren aan vapes komen.

Lees aan het einde van deze pagina meer over gebruikte begrippen en methodewijziging.

Totaal en naar geslacht

Van alle leerlingen van 12 tot en met 16 jaar in het voortgezet onderwijs heeft ongeveer een kwart (24,6%) ooit een vape gebruikt, 14,3% deed dat in de laatste maand en 4,0% gebruikte dagelijks een vape.  Meer meisjes dan jongens hebben ooit een vape gebruikt. Dit geldt ook voor het gebruik in de laatste maand en dagelijks vapen.

Leeftijd

Het percentage leerlingen dat ooit of in de laatste maand een vape heeft gebruikt neemt tussen 12 en 15 jaar duidelijk toe met de leeftijd. Onder de 16-jarigen blijft het ongeveer op het niveau van de 15-jarigen. Voor dagelijks vapen is het beeld vergelijkbaar, maar is het verschil tussen de 14- en 15-jarigen niet significant.

Schoolniveau

Op het Vwo is het percentage leerlingen dat ooit een vape heeft gebruikt lager dan onder Vmbo- en Havo-leerlingen. Ook het percentage leerlingen dat in de laatste maand en dagelijks een vape gebruikt, is het laagst onder Vwo-leerlingen. Op het Vmbo-b/k is het percentage leerlingen dat een vape heeft gebruikt (ooit, laatste maand, dagelijks gebruik) het hoogst maar niet significant verschillend van Vmbo-g/t.

Herkomst

Ongeveer een kwart van de leerlingen (25,9%) met een Nederlandse herkomst heeft ooit een vape gebruikt. Dit percentage is lager onder leerlingen met een niet-Nederlandse herkomst (20,8%). Ook het gebruik in de laatste maand is het hoogst onder de leerlingen met een Nederlandse herkomst. Het percentage dagelijkse gebruikers is ook iets hoger onder leerlingen met een Nederlandse herkomst, maar het verschil is niet significant.

Vapen en roken

Van alle leerlingen van 12 t/m 16 jaar zegt 3,8% dagelijks te roken of te vapen en 1,2% doet dit dagelijks allebei. Dat betekent dat 5,0% van alle leerlingen dagelijks rookt en/of vapet. Van de leerlingen die dagelijks een vape gebruikt, rookt bijna één op de drie (30,0%) ook dagelijks gewone sigaretten. Van alle leerlingen geeft 8,7% van de leerlingen aan in laatste maand gerookt óf gevaped te hebben, en 7,0% heeft dit beide gedaan. Dit betekent dat in totaal bijna één op de zes (15,7%) 12 t/m 16-jarigen in de laatste maand heeft gerookt en/of gevaped. Ook zien we dat bijna de helft van de leerlingen (49,4%) die in de laatste maand een vape heeft gebruikt, ook in de laatste maand sigaretten heeft gerookt. Aan leerlingen is niet gevraagd wat ze eerst gebruikten: vapes of sigaretten. Lees hier meer over roken van sigaretten onder scholieren.

Hoe komen scholieren aan vapes?

Aan de leerlingen die in de laatste maand een vape gebruikten, is gevraagd waar ze meestal zelf vapes of e-sigaretten kopen (meerdere antwoorden mogelijk). Iets minder dan de helft van de scholieren (43,8%) zegt nooit zelf vapes te kopen. Een kwart zegt meestal online te kopen (bijvoorbeeld via Snapchat), gevolgd door een tabakswinkel/vapeshop, benzinepomp, supermarkt en tijdschriftenwinkel. Eén op de vijf laatste maand gebruikers geeft aan op een andere manier aan vapes te komen, waarbij een dealer of vrienden en familie het vaakst werd genoemd.

Hoeveel scholieren denken te gaan vapen?

Aan de leerlingen die nooit een vape hebben gebruikt, is gevraagd of ze denken dat ze ooit zullen gaan doen. Van deze leerlingen zegt twee derde (65,8%) dat zeker niet te zullen gaan doen. Dit zijn meer jongens (69,3%) dan meisjes (62,0%). 14,4% denkt waarschijnlijk nooit te gaan vapen, 4,7% zegt misschien wel en een laag percentage (0,6%) denkt zeker wel te zullen gaan vapen.

Vergelijking met eerder jaren

Voor vapen is geen vergelijking met eerder jaren gemaakt omdat de vraagstelling naar vapen in 2023 te veel verschilt van eerdere jaren.

Methodewijziging
In 2023 zijn er een aantal veranderingen geweest in de vragenlijst en de manier waarop deze is afgenomen. Dit kan invloed hebben gehad op de resultaten. De uitkomsten van 2023 en de vergelijkingen met eerdere jaren moeten daarom voorzichtig worden geïnterpreteerd (Lees meer).

Begrippen
Ooit: tenminste 1 keer gebruikt in het hele leven.
Laatste maand: gebruikt in de maand voorafgaand aan het onderzoek.

Aanvullende informatie

Hoe te verwijzen

    Rombouts, M., Morren, K., van Dorsselaer, S., Tuithof, M., Monshouwer, K. Peilstationsonderzoek Scholieren 2023. Vape, snus en waterpijp.
    .
    Geraadpleegd op: 01 december 2024. Trimbos-instituut, Utrecht.