Onderzoeksopzet NEMESIS-3

Voor NEMESIS-3 werd eerst een steekproef van gemeenten getrokken. De vier grootste steden, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht, werden standaard meegenomen. Vervolgens werden uit de overige 351 Nederlandse gemeenten nog eens 144 gemeenten willekeurig geselecteerd. Deze gemeenten werden gestratificeerd naar vier regio’s (noord, oost, zuid, west) en vijf niveaus van bevolkingsdichtheid. Deze combinatie leverde 24 strata (4 regio’s x 5 niveaus bevolkingsdichtheid + 4 grootste steden) op. Met de verdeling van het aantal inwoners van 18-75 jaar over deze strata werd bepaald hoeveel deelnemers er per gemeente getrokken moesten worden. Daarna werd uit de Basisregistratie Personen (BRP) een willekeurige steekproef getrokken van personen van 18-75 jaar.

De steekproeftrekking resulteerde in een totale steekproef van 14.585 geschikte adressen. Deze adressen werden benaderd door de interviewers. Bij het eerste contact bleek echter soms dat een persoon niet in aanmerking kwam voor het onderzoek. Bijvoorbeeld vanwege problemen met de Nederlandse taal of een cognitieve beperking (zie figuur). Na uitsluiting van deze personen bleef een steekproef van 12.133 geschikte personen over. Zij werden door de interviewers benaderd voor deelname aan het onderzoek

Controles bij de uitvoering van het veldwerk
Het NEMESIS-team en het veldwerkbureau hebben het veldwerk gedurende de gehele dataverzamelingsperiode intensief gevolgd. Interviewers controleerden voor de start van elk interview of ze met de juiste persoon uit de steekproef spraken. Het veldwerkbureau controleerde dit maandelijks nogmaals voor alle nieuw geïnterviewde deelnemers op basis van het geslacht en de leeftijd. Daarnaast werden opmerkingen van de interviewers bij de vragenlijst beoordeeld. Ook het antwoordpatroon op bepaalde belangrijke vragen werd bekeken. Per interviewer werden verschillende zaken in de gaten gehouden, zoals responspercentage, interviewduur, aantal bevestigende antwoorden op de screener-vragen waarmee het diagnostische instrument start, en de beoordeling van het interview door de respondent.

Controles bij het gebruik van de CIDI
Het diagnostisch instrument de CIDI begint met een screener sectie met kernvragen over psychische aandoeningen. Deelnemers die vragen hieruit bevestigend beantwoorden, krijgen de secties over de afzonderlijke aandoeningen voorgelegd. Het is belangrijk de antwoorden op de vragen uit de screener sectie te monitoren. Er kan namelijk een leer-effect plaatsvinden waarbij een interviewer de gewoonte krijgt om delen van het interview over te slaan door screener-vragen negatief in te vullen. Dit resulteert dan in een daling van het vóórkomen van psychische aandoeningen gedurende de veldwerkperiode^​2​. Dit is ook de reden waarom interviewers zowel per interview, interviewduur als wervingstijd worden betaald. Betaling alleen per voltooid interview kan er namelijk toe leiden dat interviews gehaast worden afgenomen, dat de screener-vragen negatief worden beantwoord en dat een laag responspercentage wordt verkregen omdat interviewers de neiging hebben zich te concentreren op makkelijk te werven deelnemers^​3​. Voor NEMESIS-3 werd geen enkel bewijs gevonden voor een afname van de prevalentie gedurende de veldwerkperiode.

Controles bij de deelnemer zelf
Verder werden controles ook bij de deelnemers zelf gedaan. Binnen twee weken na het interview kregen de deelnemers een korte vragenlijst toegestuurd om na te gaan of er daadwerkelijk een interview had plaatsgevonden, of er gebruik was gemaakt van een laptop en antwoordkaarten, om de lengte van het interview te controleren en om nogmaals de evaluatie van het interview na te vragen. Op de eerste meting ontving 20% van de deelnemers deze vragenlijst en op de vervolgmetingen alle deelnemers. Interviewers werden tijdens de veldwerkperiode verschillende keren geïnformeerd dat al deze kwaliteitscontroles werden uitgevoerd. Deze monitoring van gegevens gaf geen reden om te twijfelen aan de kwaliteit van de interviews.